Reis door de tijd
Maak een reis door de tijd met de fascinerende geschiedenis van Enschede. Ontdek hoe de stad zich ontwikkelt van een bescheiden dorp dat stadsrechten krijgt in 1325 tot een bruisende en creatieve stad anno 2024. Scroll door de eeuwen heen en zie hoe Enschede groeit, overleeft en bloeit. Van meerdere stadsbranden, de vroege textielindustrie tot de moderne technologische hub; elke periode heeft zijn eigen unieke verhalen en mijlpalen. Laat je inspireren door de rijke geschiedenis en de toekomst van onze geweldige stad!
Stadsrechten
Enschede is ontstaan in de vroege Middeleeuwen. Het stelt dan nog niet veel voor, maar in de jaren erna groeit de nederzetting uit tot een stad. In 1325 krijgt Enschede volledige stadsrechten van de Utrechtse bisschop Johan van Diest. Dit zorgt voor veel voordelen, waaronder rechtspraak over eigen grondgebied en het aanleggen van verdedigingswerken. De eerste stadszegel wordt dan ontworpen. De eerste stadsgracht, ook wel binnengracht, wordt in hetzelfde jaar aangelegd. De Veldpoort en Eschpoort gaven toegang tot de stad. Het stadsgebied als geheel wordt de wigbold genoemd.
Stadsgrachten
De binnengracht loopt vlak langs het stadscentrum. Zo'n honderd jaar later, in 1450, wordt de buitengracht aangelegd. De buitengracht heeft 150 jaar bestaan. Tussen de twee grachten wordt een wal geplaatst, dit is een berg zand die voor extra verdediging zorgt. In 1456 geeft de bisschop opdracht om een houten omheining rondom de stad aan te leggen, deze wordt gebouwd op de wal. De huidige Walstraat en Stadsgravenstraat zijn vernoemd naar de wal en de binnengracht.
Stadsbrand I
Enschede krijgt de nodige rampen voor zijn kiezen. Op 14 maart 1517 wordt de stad getroffen door een stadsbrand. De stad bestaat op dat moment voornamelijk uit vakwerkgebouwen en brandt bijna helemaal af. Alleen de beide stadspoorten en de kerk blijven overeind. Zelfs de klokken van de stadstoren gaan verloren.
Lees verderOorlog
Nederland wordt bestuurd vanuit Spanje. In 1565 ontstaat er een opstand tegen het Spaanse gezag en begint de 80-jarige oorlog. De stad valt om en om in handen van Staatse troepen en de Spanjaarden. In 1587 is Enschede in handen van de Spanjaarden en dreigt er opnieuw een aanval van de Staatsen. De stad wordt versterkt door de aanleg van zeven bolwerken. Eén van de bolwerken ligt ter hoogte van de huidige Bolwerkstraat. In 1597 herovert Maurits van Nassau (later prins van Oranje) Enschede zonder slag of stoot, de Spanjaarden bekijken zijn kanonnen en kiezen eieren voor hun geld. Hij dempt de buitenste gracht en maakt van Enschede een open stad.
Stadswapen
Het oudst bekende zegel van de stad toont een beeltenis van de parochieheilige, de heilige Jakobus de Meerdere. In 1666 wordt deze stadszegel gewijzigd en vervangen voor een stadswapen met een slaghek. Het slaghek staat symbool voor de grens tussen Overijssel en het Duitse Munsterland. Het stadswapen zit anno nu nog steeds in het stadsmerk en de bijbehorende huisstijl, op de officiële vlag van Enschede en is te zien op meerdere plekken in het stadhuis en door de gehele gemeente.
Textielindustrie
Begin 18e eeuw zijn er meer arbeidskrachten dan voor het werk op de Twentse boerderijen nodig is. Landbouwers gaan daarom op zoek naar extra inkomsten. Op schrale grond kan vlas groeien, waarmee ze linnen weefsels kunnen produceren. Het overschot wordt opgekocht door zogenaamde ‘linnenrijders’ en verhandeld. De jaren daarna komen er steeds meer hulpmiddelen, weefgetouwen en extra vlas en garens. Steeds meer spinners en wevers vestigen zich daarom in Enschede. In 1728 krijgen Enschedese fabrikeurs Jan van Lochem, de gebroeders Blijdenstein en Abraham Strick een octrooi op het maken van bombazijn. Dit is een speciaal soort linnen met inslag van katoen. Dit zorgt in 1728 voor de opening van de eerste textielfabriek in Enschede.
Lees verderStadsbrand II
Na stadsbranden in 1170, 1225 en 1517 breekt er op 20 mei 1750 opnieuw brand uit in het centrum van de stad. De brand begint in een woning in de buurt van de Eschpoort en verwoest binnen enkele uren meer dan 70 huizen. Dat is op dat moment bijna een kwart van de 300 woningen. Niemand van de 1.500 inwoners komt om het leven. Na de stadsbrand worden veel meer huizen in steen herbouwd.
Lees verderTextielgroei
De grootste groei in de textielindustrie in Twente is een direct gevolg van de Belgische onafhankelijkheid in 1830. De Nederlandse regering besluit na de afscheiding Twente aan te wijzen als ontwikkelingsgebied voor textiel. Dit komt onder andere door lage lonen, het ruime arbeidspotentieel, de strategische ligging en de al bestaande textielindustrie in de regio. In de jaren erna openen onder andere een grote nieuwe bontweverij en garenververij aan de Hengelosestraat door Charles de Maere, ‘De Enschedese katoenspinnerij’ door de familie van Heek en meerdere spinnerijen, weverijen, ververijen, rietmakerijen, blekerijen, blauwdrukkerijen en andere textielbedrijven. Als gevolg groeit de stad Enschede en haar inwonersaantal nu in rap tempo.
Lees verderStadsbrand III
Op 7 mei 1862 breekt er brand uit aan de Kalanderstraat. In de stad hangen op dat moment nog versieringen en erebogen ter gelegenheid van het bezoek van Koning Willem III, enkele dagen eerder. Door de sterke zuidoosterwind en gebrek aan blusmiddelen verspreidt de brand heel snel over de gehele stad. Er vallen gelukkig geen slachtoffers, maar 633 woningen, alle publieke gebouwen en acht fabrieken liggen compleet in de as. Van de op dat moment 4.400 inwoners raken er 3.675 dakloos. De gehele oude stad binnen de grachten gaat verloren in de immense vuurzee. Deze stadsbrand is de laatste grote stadsbrand in Nederland voor de stadsbrand in 1940 na het bombardement op Rotterdam.
Lees verderWederopbouw
De wederopbouw gebeurt al snel. De grachten worden gedempt met puin van de brand. Er komen honderden nieuwe stenen huizen. Ook vernielde openbare gebouwen, zoals kerken, herrijzen in snel tempo. Er openen meerdere scholen, zoals de Twentse Industrie- en Handelsschool en de fabrieksschool. Na de stadsbrand kunnen ook veel bedrijven en fabrieken groter en moderner worden opgebouwd, bij voorkeur aan spoorlijnen. De textielindustrie ontwikkelde zich dus razendsnel en Enschede maakte een ongekende groei door. Zo droeg de vernietigende stadsbrand van 1862 enorm bij aan de modernisering van Enschede.
Lees verderVolkspark
In 1874 schenkt Hendrik Jan van Heek na zijn dood het Volkspark aan de Enschedese bevolking. Dit oudste openbare park in Nederland is jarenlang de plek waar textielarbeiders tot rust komen na het werken. Het park is ontworpen door Dirk Wattez, ontwerper van veel tuinen in Twente. Na de aanleg van het Volkspark worden er door heel Nederland volksparken voor arbeiders aangelegd.
Wereldoorlog I
De Eerste Wereldoorlog gaat aan Nederland voorbij. Wel wordt Enschede als grensgemeente door het leger scherp bewaakt en worden grensovergangen versperd. Na de Eerste Wereldoorlog vluchten veel Joden uit Duitsland naar de Nederlandse grensstreek. De Joodse gemeente in Enschede verdubbelt hierdoor. Het Joodse leven bloeit in Enschede, er zijn veel Joodse verenigingen en winkels. De synagoge aan de Achterstraat, nu Stadsgravenstraat, wordt al gauw te klein. Met als gevolg een gloednieuwe, prachtige synagoge aan de Prinsestraat enkele jaren later in 1928.
Lees verderWereldcrisis
Op 23 oktober 1923 breekt bij Van Heek & Co. een grote staking uit. Eind november worden al 39 fabrieken in Twente en de Achterhoek stilgelegd. Ook in de jaren erna zijn er meerdere stakingen bij andere fabrieken. Met als gevolg nog meer ontevredenheid onder arbeiders en nog meer sluitingen van fabrieken. De economische wereldcrisis van 1929/1930 zorgt ervoor dat bijna 45% van de weefgetouwen stil komt te liggen en een derde van de Twentse beroepsbevolking werkloos wordt.
Lees verderZeppelin
In 1931 opent Vliegveld Twenthe op een terrein in de driehoek Hengelo-Oldenzaal-Enschede. Vanaf de opening worden er allerlei grootse vliegfeesten en -demonstraties gehouden. Op 18 juni 1932 landt de Graf Zeppelin op het vliegveld. Het grote luchtschip van 236,6 meter maakt een rondvlucht boven Nederland en Prins Hendrik stapt op Vliegveld Twenthe aan boord. Vanuit heinde en ver komen mensen naar Enschede om een kijkje te nemen.
Samenvoeging
Het richterambt Enschede is in 1811 opgesplitst in twee gemeenten: stad Enschede en plattelandsgemeente Lonneker. Enschede ligt binnen de grenzen van Lonneker. Jarenlang weet Lonneker als gemeente stand te houden tegen de groeiende industriestad Enschede. Echter, door de snelle groei van Enschede vanaf de 19e eeuw, begint deze verdeling tussen stad en land steeds meer te knellen. In de loop der jaren biedt de gemeente Lonneker steeds meer grond aan Enschede aan. In 1884 wordt een groot stuk land aan Enschede afgestaan, waardoor ook het raadhuis in de gemeente Enschede komt te staan. Jarenlang wordt er gediscussieerd over het samenvoegen van de gemeenten. Op 28 maart 1934 wordt met een wetsvoorstel de volledige samenvoeging aanvaard door de Tweede Kamer.
Wereldoorlog II
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt Enschede op 10 mei 1940 ingenomen door Duitse troepen. Door berichten uit Duitsland horen Enschedese Joden al gauw wat ze te wachten staat. Een groep onder leiding van de Joodse raad en een verzetsgroep onder leiding van hervormde predikant ds. Leendert Overduin weet een groot aantal Joden onder te duiken. In mei 1942 wordt het dragen van een Jodenster verplicht. De sterren worden gefabriceerd in de Enschedese textielfabriek ‘De Nijverheid’, die op dat moment in Duitse handen is. In Enschede zijn tijdens de oorlog 354 luchtaanvallen uitgevoerd door de geallieerden. Bij vergissing, omdat ze in de veronderstelling zijn boven Duitsland te vliegen. Vooral de binnenstad en omliggende wijken krijgen het zwaar te verduren. Enschede wordt op 1 april 1945 bevrijd door eenheden van een Brits geallieerd leger.
A.K.I
AKI ArtEZ Academie voor Art & Design wordt, op initiatief van een aantal textielfabrikanten, in 1946 opgericht als A.K.I. (De Academie voor Kunst en Industrie). De eerste jaren als traditionele kunstnijverheidsschool. In de jaren zestig wordt, onder directeur Joop Hardy, de weg naar de vrije moderne kunst ingeslagen. Jarenlang is de AKI bekend als de meest vrije en eigenzinnige kunstacademie in Nederland. Enschede blijft een creatieve stad waar veel ruimte is voor experiment en creatie. Anno nu is de AKI onderdeel van ArtEZ hogeschool voor de kunsten, maar zij hecht nog steeds aan haar autonomie als kleinschalige academie.
Wederopbouw
Enschede is zwaar getroffen door de Engelse bombardementen. De oorlog laat de stad achter met veel verwoeste panden. De wederopbouw focust zich op het creëren van bredere wegen tussen Enschede en de omliggende plaatsen en het aanleggen van de Boulevard als grote verkeersader direct langs de binnenstad. In 1951 opent er ook een nieuw station, waardoor de spoorverbinding met het westen van het land wordt verstevigd. De industrie komt goed op gang en de werkloosheid is laag. Textiel maakt nog altijd de dienst uit. Eind jaren vijftig bezetten de textiel- en kledingindustrie samen ruim 80% van alle arbeidsplaatsen in Enschede.
Teloorgang
Door de onafhankelijkheid van Indonesië raakt Twente een belangrijk afzetgebied kwijt voor hun textiel. Door grote concurrentie uit Oost-Europa en Azië, verouderde productietechnieken in Nederland en stijgingen van loonkosten fuseren vele fabrieken om de problemen tegen te gaan. Helaas mag het niet baten. De werkgelegenheid in de textiel in Nederland neemt in extreme mate af. Om de werkgelegenheid in Enschede te herstellen worden vele bedrijven naar Enschede gehaald of vestigen ze zich hier, zoals Philips, Vredestein en Polaroid. Als gevolg van het verdwijnen van de textielindustrie komen oude bedrijventerreinen beschikbaar voor andere bestemmingen en zijn er allerlei ontwikkelingen in het centrum. Zo worden in de jaren erna o.a. een ziekenhuis, busstation, museum, muziekcentrum en woningen gebouwd.
Lees verderStadsgroei
Tussen de jaren 60 en jaren 70 ontwikkelt Enschede op werk- en muziekgebied. Enschede kent een hoog werkloosheidscijfer, met name onder hoog opgeleiden. Door de Tweede Wereldoorlog is er een groot tekort aan ingenieurs. In 1961 opent vervolgens Technische Hogeschool Twente, later Universiteit Twente. In deze periode is Enschede ook een broedplaats voor popgroepen. Nieuwe groepen schieten als paddenstoelen uit de grond en vele bands vonden hun oorsprong in Enschede, terwijl ze optreden in de vele buurt- en clubhuizen en toenmalige rockpodia. Harry Bannink en Willem Wilmink worden in heel Nederland bekend als de volksschrijvers uit Enschede.
FC Twente
Bernard van Heek brengt in 1885 de voetbalsport vanuit Engeland naar Enschede en richt de Enschedese Footballclub op. Door een fusie met voetbalclub Prinses Wilhelmina ontstaat in 1888 EFC Prinses Wilhelmina. Er wordt gevoetbald op verschillende landgoederen en meerdere voetbalverenigingen worden opgericht. Voetbal is dan ook jarenlang een belangrijke sport in Enschede en hoort echt bij de stad. In 1965 fuseren twee eerste elftallen; het eerste elftal van Eredivisieclub Sportclub Enschede en het eerste van de Enschedese Boys uit de Eerste divisie. Hiermee ontstaat FC Twente.
Lees verderVernieuwing
Aan het einde van de 20e eeuw is vrijwel de gehele textielindustrie verdwenen in Enschede. Werkgelegenheid is met name te vinden in het midden- en kleinbedrijf en in de maakindustrieën. Er zijn verschillende onderwijsinstituten voor diverse niveaus. Ook de stad en met name het stadserf wordt flink aangepakt. Het stadserf wordt autoluw gemaakt en ontwikkelt zich als winkelgebied. Op grote schaal wordt er gewerkt aan projecten van stadsvernieuwing, waardoor Enschede betere scheidingen krijgt tussen wonen, werken en recreëren.
Vuurwerkramp
Het is 13 mei 2000, een datum die in het geheugen van elke bewoner gegrift staat. In één klap wordt een groot deel van de wijk Roombeek verwoest. Een dag van tragedie en verandering. Een pakhuis van S.E. Fireworks, volgeladen met 900 kilo vuurwerk, vat vlam en explodeert: 23 doden, ongeveer 950 gewonden en een verwoesting die de stad voor altijd verandert.
Lees verderJoppiesaus
Joppiesaus is een heerlijk koude, gelige saus die perfect pas bij een frietje of een snack. Deze populaire saus is in 2002 uitgevonden in Annie's snackbar in Enschede, door de dochter van de snackbarhoudster. Het is een geliefde saus met romige textuur en een licht zoet-pittige smaak. Het geheim van de saus ligt in de combinatie van mayonaise, uien, kerriepoeder en een vleugje suiker, waardoor het een unieke smaakervaring biedt. Het is een ware traktatie!
Alphatoren
De bouw van het hoogste gebouw van Overijssel is voltooid. De Alphatoren is een markant gebouw in Enschede. Met zijn hoogte van 101 meter en 29 verdiepingen steekt hij trots boven de stad uit. Vanaf de bovenste verdieping heb je een schitterend uitzicht over Enschede en omliggende regio. De Alphatoren symboliseert de moderne ontwikkeling en vooruitgang van de stad en vormt een iconisch herkenningspunt voor bewoners en bezoekers.
Landskampioen
FC Twente is officieel landskampioen. In zijn tweede seizoen als hoofdtrainer wordt Steve McClaren met zijn team kampioen van Nederland. Duizenden mensen zijn getuige van het grootste voetbalfeest dat Twente ooit gekend heeft. De terugreis duurt uren omdat vele duizenden blije supporters de snelweg op gaan en de ploeg onthalen. Op de wedstrijddag is het aantal mensen in de stad niet te overzien en een dag later staan er 70.000 mensen bij het stadion om de ploeg te huldigen. Het grootste voetbalfeest ooit.
MST geopend
Het Medisch Spectrum Twente is geopend aan een geheel nieuw stadsplein: het Koningsplein. Dit plein verbindt het nieuwe ziekenhuis met het stadscentrum van Enschede. Het is een echt rustpunt in het centrum, met een groene uitstraling en kunstwerken. Een efficiënt gebouw voor zowel specialistische basiszorg als topklinische zorg. Daarmee moet het oude ziekenhuis aan het Ariënsplein na ruim een eeuw een nieuwe invulling vinden. Hiervoor is een project gestart vanuit Regio Deal Twente. Waarbij dit in de toekomst een innovatieve open stadscampus moet worden. Waarbij Connect-U wonen, werken, leren, innoveren en recreëren op één locatie samenbrengt.
700 jaar Enschede
Op 15 december 2025 bestaat Enschede 700 jaar. We vieren dat Enschede in 1325 stadsrechten kreeg, een enorme mijlpaal. In de afgelopen 700 jaar is er veel gebeurd. Van oorlogen tot een verwoestende stadsbrand en bloeiende textielindustrie. Vandaag de dag is Enschede een bruisende, multiculturele stad.
Lees verderStationsplein
Het grote herontwikkelingsplan van het Stationsplein is gereed. Het is een bruisend gebied met meer groen, moderne voorzieningen en betere verbindingen voor fietsers en voetgangers. Met een nieuwe woontoren van 50 meter hoog. Ook kun je een kijkje nemen in de toekomst met het technische snufje van 100% Fat, een verrekijker.
Enschede in 2040
We kunnen natuurlijk niet écht in de toekomst kijken. Maar kunstmatige intelligentie (AI) natuurlijk wel! Little Rocket en Say Yeah Motion Media vroegen het aan kunstmatige intelligentie (AI): hoe ziet Twente eruit in 2040? Zo komt er een doorbraak in de verticale landbouw, waarbij gewassen niet op het land maar in de hoogte worden gebouwd. Je bent in 2040 binnen een uur in de Randstad met de trein. Verder is de Grolsch Veste van een u-vorm een volledig rond voetbalstadion geworden. Bekijk de video >
