De geheimpjes van Enschede (2)

Hoe vaak je ook door de straten van Enschede hebt gelopen, nieuwe en eerdere onopgemerkte standbeelden en muurschilderingen kom je altijd tegen! Ben jij nieuwsgierig wat ze betekenen? Wij verzamelen alle geheimpjes van Enschede in onze Geheimpjes van Enschede blogs. Hieronder vind je deel 2 van de serie. Benieuwd naar de eerste geheimpjes? Bekijk deel 1 dan hier.

1. De familie van Ko

Je hebt ze vast weleens gezien: op het plein voor het stadhuis van Enschede vind je een kunstwerk dat is opgebouwd uit verschillende ellipsen. Kunstenaar Joop Hekman heeft zich laten inspireren door het eivormig verloop van de straten in de binnenstad tussen 1981 en 1983. In het kunstwerk staan menselijke figuren van brons in een speelse opstelling. Een kind dat speelt in het water van de bijbehorende fontein, daarnaast de moeder, de vader die toekijkt en een chowchow hond. De hond van de kunstenaar stond zelf model voor deze hond.

Joop Hekman wilde graag dat mensen contact konden maken met de beelden en dat kinderen er op konden spelen: ‘Een beeld van mij. Daar moet je op kunnen klimmen, in kunnen zitten. Het moet mensen aantrekken en bezighouden, de hele omgeving met architectuur en al erbij betrekken’.

Hoewel het kunstwerk eigenlijk 'de Familie' heet, is het in Enschede beter bekend als 'het Ei van Ko', genoemd naar de toenmalige burgemeester van Enschede: Ko Wieringa.

2. Mystery Monk

Grote kans dat je dit beeld nog nooit hebt gezien. Het beeld zit namelijk 'verstopt' in de Brandweerstraat achter het station. Het mysterieuze beeld, genaamd ‘Pleurant’, is rond 1996 geplaatst en gemaakt door de Amsterdamse kunstenaar Hans van den Ban. Pleurant staat voor 'een huilend persoon'.

Pleurant staat in het water en heeft veel weg van een monnik met een kap op die over zijn gezicht hangt. Het verhaal achter het beeld? Eigenlijk is het een huilend persoon die zijn gezicht verschuild voor de buitenwereld.

3. Stolpersteine

Je bent er vast al vaak over heen gelopen en misschien heb je ze niet eens opgemerkt. Verspreid door de stad vind je zwarte en gouden stenen genaamd Stolpersteine. De stenen zijn kleine monumenten voor Joodse mensen die op die plek hebben gewoond. Lees je verder dan zie je dat die mensen in de Tweede Wereldoorlog opgepakt en gedeporteerd zijn.

De Stolpersteine zijn een onderdeel van een heel groot kunstwerk dat ondertussen bestaat uit zo’n 50.000 stenen in heel Europa, gemaakt door de kunstenaar Gunter Demnig. In Enschede worden sinds 2012 jaarlijks een aantal Stolpersteine gelegd.

Op de foto gaat het om David Woudstra, deze steen vind je aan de Padangstraat.

4. Optisch bedrog

Heb je wel eens goed gekeken naar het anamorfose kunstwerk bij de Richtersgang? Dit is een kunstwerk dat er alleen vanuit een bepaald hoek realistisch uitziet. Vanaf andere plekken zijn het vooral blauwe en rode lijnen.

Het kunstwerk is te zien in het steegje tussen Concordia en Bij Flip of vanaf de andere kant als je bij Ji-Nos de Richtersgang in loopt. De ontwerpers van Studio Rameckers de Rond vonden inspiratie in de ramen van de Jacobuskerk en Concordia’s karakteristieke rode wenteltrap. Loop er eens langs en probeer eens een perfecte foto te maken en tag ons (@enschede)!

5. Ketterende ganzen

In het midden van het veelal drukke kruispunt De Graaff staan vier koperen ganzen in een fontein. Het ganzenkunstwerk is gemaakt door kunstenares Louise Helianthe. Met de ganzen worden de boerenvrouwen gesymboliseerd die vroeger vanaf de stromarkt al kletsend en ketterend naar het centrum van de stad liepen om daar hun producten op de markt te verkopen.

Sinds kort is er een paraplu boven de ganzen geplaatst. In de paraplu zitten vier projectoren voorzien van geluid. Deze projectoren maken gekleurde vlakken op de rand van de fontein en spelen muziekelementen af zodra je op een bepaald gedeelte van de rand gaat zitten. De vier elementen bij elkaar zorgen voor een muzikale symfonie.

6. De bakstenen vrouw

Waarschijnlijk heb je haar al op verschillende plekken gezien in de stad: dit beeld genaamd ‘De Madonna’. Maar wat moet het beeld nou precies voorstellen? Kunstenares Maria Roosen heeft het rijke, bewogen textielverleden van Enschede vertaald in een klassieke vrouwenfiguur in een jurk met lange sleep. De ‘blokken’ waar het beeld uit bestaat moeten uitvergrote pixels voorstellen die je krijgt als foto’s op een computer worden vergroot.

Het beeld werd in eerste instantie op het Van Loenshof geplaatst, tegenover Scapino. Kort na plaatsing raakte ze echter beschadigd door een vrachtwagen. Het duurde een paar jaar voordat het bakstenen beeld werd hersteld. Nu staat ze veilig van vrachtwagens naast het parcours van Decathlon.

7. Een bijzonder monument

Waarom staat er midden op het Oude Markt een fontein en wat betekent het? Op 7 mei 1862 brak er brand uit in een huis aan de Kalanderstraat. Vanwege een sterke wind, onvoldoende blusmiddelen en een stad vol met versieringen en erebogen in verband met een bezoek van Koning Willem III eerder die week, verspreidde het vuur zich razendsnel. Voornamelijk omdat de stad uit vrijwel alleen maar houten huizen bestond en het al weken niet had geregend. De brand verwoeste een groot deel van de binnenstad van Enschede. Meerdere gebouwen zoals het stadhuis, kerken, het ziekenhuis overleefden de brand niet. Alleen de muren van de kerk op de Oude Markt stonden nog overeind. In totaal raakten 650 gezinnen dakloos en vielen er twee doden door de brand. In die tijd woonden er ongeveer 4000 mensen in Enschede.

Vijftig jaar na de stadsbrand in 1862 werd het brandmonument op de Oude Markt geplaatst. Het ontwerp van het monument is van de kunstenaar Ludwig Nick uit Münster. Op het monument vind je drie bronzen reliëfs met daarbij afbeeldingen van de grote vlammen, blussende mannen en vluchtende vrouwen tijdens de brand.

8. De muurschildering bij de Tor

Het eerste wat opvalt als je Jazzpodium de Tor bezoekt is de wandschildering van Dirk Oeghoede genaamd ‘Kleur de stad’. Het kunstwerk, dat in 2005 gemaakt is, is een verbinding tussen de slogan 'Kleur de stad', de eigenheid van het gebouw de Tor en de vrijheid en creativiteit van jazzmuziek.

Maar wat betekent het nou? Rechts bovenin is het logo van het jazzpodium te zien. In het midden van dit kleurrijke schilderij zie je een tor in een gele vlakte met als betekenis een abstracte poort.

9. In de zon

In 1946 en 1947 vormde Oscar Jespers drie standbeelden die hij ‘In de zon’ noemde. De drie beelden verbeelden de vrouw uit als een mythe, een mythe van perfectie en vruchtbaarheid.

Oscar Jespers ging van het maken van slanke beelden, naar meer rondere vormen. De drie standbeelden verschillen onderling een beetje van elkaar. Hij veranderde niet alleen de vormen maar ook zijn techniek.

Een van die drie beelden is te vinden achter het Stadhuis op de Klokkenplas. Sinds februari/maart wordt de Klokkenplas opgeknapt tot een mooie en verrassende plek in het hart van het centrum.

10. Een verborgen dorpje

'Ooit lag hier, op de plek van deze vijver, het Twentse dorpje Drienerlo, dat in het veen is weggezakt.'

Bij het wandelen op het terrein van de Universiteit Twente is het je vast wel eens opgevallen dat er een kerktoren net boven het water van een vijvertje uitsteekt. Het Torentje van Drienerlo is een kunstwerk die in 1979 ontworpen is door Wim T. Schippers. Maar wat doet deze toren in het water?

Wim T. Schippers hoopte dat het kunstwerk allerlei hedendaagse mythen zou genereren. Dat is gelukt, want na veertig jaar leidt het torentje nog steeds tot allerlei verhalen. Maar dat het een echt eyecatcher is, daar zijn we het allemaal over eens!